បទអត្ថាធិប្បាយ ស្ថានភាពកម្ពុជា ២០ ឆ្នាំក្រោយកិច្ចព្រមព្រៀងសន្តិភាពទីក្រុងប៉ារីស

          រយៈពេល​២០ឆ្នាំ ក្រោយ​កិច្ច​ព្រម​ព្រៀង​សន្តិភាព​ទី​ក្រុង​ប៉ា​រីស​ ថ្ងៃ​ទី​២៣ តុលា ឆ្នាំ ១៩៩១ ‑ ២៣ តុលា ឆ្នាំ​ ២០១១ ពិត​មែន​តែ​កិច្ច​ព្រម​រៀង​នោះ​ បាន​នាំ​ឱ្យ​កម្ពុជា ឯកភាព​គ្នា​ងាក​​មក​រក​តុចចារ​ និង​ឈាន​ទៅ​ដល់​ការ​បោះ​​ឆ្នោត​​ជ្រើសរើសសភាធម្ម​នុញ្ញនៅ​ឆ្នាំ ១៩៩៣ ដែល​រៀប​ចំ​ដោយ​អ៊ុន​តាក់​ និង​បង្កើត​បាន​នូវ​ច្បាប់​រដ្ឋធម្ម​នុញ្ញ​នៅ​កម្ពុជា​ក៏​ពិត​​មែន​​ ប៉ុន្តែសន្តិ​ភាព​នោះ មិន​ទាន់​បានធានា នូវ​ស្ថិរភាព​ និង​សុខសន្តិ​ភាព​ទាំង​ស្រុង​សម្រាប់​ពល​រដ្ឋកម្ពុជា​នោះ​ទេ​។

          ការ​បញ្ចប់​សង្គ្រាម​បាន​ជា​ស្ថាពរ​ គឺពិត​ជា​កើត​ឡើង​តាម​រយៈនយោបាយ​ឈ្នះ​‑ឈ្នះ​ របស់​សម្តេច ហ៊ុន  សែន​ នៅ​ចុង​ឆ្នាំ ១៩៩៨ ដែលបាន​​រំ​លាយ​ចោល​ទាំង​ស្រុង​នូវ​អង្គការ​ចាត់​តាំង​ខ្មែរ​ក្រហម​ និង​បាន​ធ្វើ​នូវ​សមា​ហរណ​កម្ម​ពួក​គាត់​ចូល​រួម​ កសាង និង​​ អភិ​វឌ្ឍសង្គម​ជាតិ​មក​ដល់​សព្វ​ថ្ងៃ​។

          បើ​ទោះ​ជា​ ​រាជ​រដ្ឋាភិបាល​ធានាបាន​នូវ​ សុខ សន្តិ​ភាព​ ស្ថេរភាព​នយោបាយ​ និង​គោរព​យ៉ាង​ត្រឹម​ត្រូវ​តាម​​ច្បាប់​រដ្ឋធម្ម​នុញ្ញ ដើម្បី​ឈាន​ទៅ​រក​ការ​ពង្រឹង​នីតិរដ្ឋ ​ការ​បង្រួប​បង្រួម​ជាតិ​ ការឯកភាព​ទឹក​ដី​ រួម​ជា​មួយ​នឹង​ការ​បង្កើន​កិច្ច​សហប្រតិបត្តិ​ការជាមួយ​បណ្តាប្រទេស​នានា ដើម្បីអភិ​វឌ្ឍ​ប្រទេស​ឱ្យ​មាន​ការ​រីក​ចំ​រើន​ស្ទើរគ្រប់​វិស័យ​ ដូច​ពេលបច្ចុប្បន្ន​នេះយ៉ាង​ណាក៏​ដោយ​ ក៏​ពួកក្រុម​គណបក្ស​ប្រឆាំង​ និង​អង្គការ​មិន​មែន​រដ្ឋាភិបាល​មួយ​ក្តាប់​តូច តែតែ​លើក​ឡើង​ដដែល​ជា​ដដែល​ ធ្វើ​ការ​ចោទ​ប្រកាន់​មកលើរាជ​រដ្ឋាភិបាល​ ថា​ពុំ​បានគោរព​តាម​កិច្ច​ព្រម​ព្រៀង​ទី​ក្រុង​ប៉ា​រីស​នោះ​ទៅ​វិញ​។

          យើង​ចោទ​ជា​សំ​នួរថា​ តើ​កិច្ច​ព្រម​ព្រៀង​នោះ​កើត​មកឯកឯង​ ដោយ​ធ្លាក់​ពីមេឃ ឬ​ដោយ​សារ​ពួក​ក្រុម​អ្នក​រិះ​គន់​សព្វ​ថ្ងៃ​នេះ​ជា​អ្នក​បង្កើត​? ចំ​លើយ​ពិត​ប្រាកដនោះ​ គឺ​ កិច្ចព្រមព្រៀង​សន្តិភាព​ក្រុងប៉ារីស ថ្ងៃ ទី២៣  ខែតុលា ១៩៩១ គឺជា​កិច្ចព្រមព្រៀងស្តីពី ដំណោះស្រាយ​នយោបាយរួម​មួយរបស់ខ្មែរ ជាប្រវត្តិសាស្រ្ត ដោយ​មាន​ប្រ​ទេសចំនួន១៩ចូល​រួម​ ហើយកិច្ច​ព្រម​ព្រៀង​នេះ​បាន​ផ្តើមចេញ​ ដោយ​សារ​ស្ថាបនិកសន្តិភាពពីររូប​ដែល​ជា​វីរៈជនដ៏ឆ្នើមរបស់​កម្ពុជា​ គឺ សម្តេច​ព្រះមហា​វីរៈក្សត្រ​ខ្មែរ​ព្រះបាទ នរោត្តមសីហនុ ជាពិសេស សម្តេចអគ្គមហាសេនាបតីតេជោ ហ៊ុន សែន។

          នេះ​ជា​ការ​លះ​បង់​ដ៏​ខ្ពស់​បំ​ផុត​ ដើម្បី​សន្តិ​ភាព​ និង​ការ​បង្រួប​បង្រួម​ជាតិ​ របស់​សម្តេច​តេជោ​ហ៊ុន សែន ដែល​បានយាង​ព្រះមហាវីរៈក្សត្រខ្មែរព្រះបាទនរោត្តមសីហនុ ចូលស្រុកវិញ នៅថ្ងៃទី១៤ ខែវិច្ឆកា ឆ្នាំ១៩៩១ ជាប្រធានក្រុមប្រឹក្សាជាតិជាន់ខ្ពស់កម្ពុជា ដើម្បីប្រកាស ការឈប់បាញ់គ្នា រំសាយទ័ព និងរៀប​ចំការ​បោះ​ឆ្នោត​មួយ​ដោយ​(UNTAC)នៅ​ឆ្នាំ១៩៩៣។

          ដូច្នេះ​ ខ្លឹម​សារ​សំ​ខាន់​នៃ​កិច្ច​ព្រម​ព្រៀង​សន្តិភាព​ទី​ក្រុង​ប៉ា​រីស​ គឺ​សំ​ដៅ​ទៅ​លើ​ការរួប​រួម​គ្នា​ដើម្បី​សន្តិភាព​ ការ​ផ្សះ​ផ្សារ​គ្នា​ដើម្បី​បញ្ចប់​សង្គ្រាម​ ផ្ទុយ​ទៅ​វិញ​ ការ​ជំ​ទាស់​របស់​បក្ស​ប្រឆាំង​កន្លង​មកដែល​​មិន​ឱ្យ​មាន​ការ​ដាក់​ខ្មែរក្រហម​ឱ្យ​នៅ​ក្រៅ​ច្បាប់​ នោះ​ហើយ​ គឺជា​ទង្វើ​ផ្ទុយ​ទៅ​នឹង​កិច្ច​ព្រម​ព្រៀង​សន្តិ​ភាព​ទី​ក្រុង​ប៉ា​រីស​ ពី​ព្រោះ​ក្រុម​ខ្មែរក្រហម​ពេល​នោះ​នៅ​តែប្រកាសខ្លួន​មិន​ចូល​រួម​ និង​មិន​ព្រម​​រំ​សាយ​កង​ទ័ព​​នោះ​ទេ។

          សន្តិ​ភាព​ក្នុង​ពេល​បច្ចុប្បន្ន​ ដែល​កើត​ឡើង​ពី​គោលនយោបាយ​ឈ្នះ​‑ឈ្នះ​ របស់​សម្តេច​តេជោ​ គឺត្រូវ​បាន​ទទួល​ការ​ស្វាគមន៍​ និង​គាំ​ទ្រ​យ៉ាង​ខ្លាំង​ពី​សំ​ណាក់​សហគមន៍​អន្តរជាតិ​នានា។ ជាក់​ស្តែង​កាលពីថ្ងៃទី១៩ ខែកញ្ញា ឆ្នាំ២០១១ នៅក្នុងវេទិកាអន្តរ​ជាតិស្តី​ពី «​សតវត្សរ៍​អាស៊ី៖ បញ្ហាប្រឈម​នឹងក្តីសង្ឃឹម ដែលត្រូវ​បាន​ប្រារព្ធ​ឡើង​នៅ​រាជធានីភ្នំពេញ លោក Mushahid Hussain Sayed ជាអគ្គលេខាធិការនៃចលនា​អ្នកប្រជាធិបតេយ្យនិយម​កណ្តាល​​អន្តរជាតិ អាស៊ីប៉ា​ស៊ីហ្វិក (CAPDI) បានពិពណ៍នាយ៉ាងច្បាស់លាស់អំពី​ «គំរូកម្ពុជា» ដែល​បាន​បង្កើត​ឲ្យមានសន្តិភាពមក​ដល់​សព្វ​ថ្ងៃ។

          ជាមួយគ្នា​នេះ​ យើង​សូម​រំ​លឹក​ថា​ លោកឯកអគ្គរាជទូតជប៉ុន Yukio Imagawa ក៏​បានសរសើរ​ដោយស្មោះ​ចំពោះសម្តេចតេជោ សែន នាយករដ្ឋមន្ត្រីកម្ពុជាថា៖ «ក្រោយពីជម្លោះ កម្ពុជាបាន​ទទួល​នូវស្ថិរភាព ហើយ បច្ចុប្បន្នកំពុងខិតខំប្រឹងប្រែងយ៉ាងខ្លាំងក្លា ឆ្ពោះទៅរកការអភិវឌ្ឍន៍សេដ្ឋកិច្ច ក្រោម​ការ​ដឹកនាំ នៃរាជរដ្ឋាភិបាលដ៏ស្របច្បាប់របស់សម្តេចតេជោសែន នេះ។

          ជារួម​ការ​ចោទ​ប្រកាន់​មកលើ​រាជ​រដ្ឋាភិបាល​កម្ពុជា​ថា ​ពុំ​បាន​គោរព​តាម​កិច្ចព្រម​ព្រៀង​សន្តិភាព​ទី​ក្រុង​ប៉ា​រីស​ ដោយ​បក្ស​ប្រឆាំង​ និង​អង្គការ​ក្រៅ​រដ្ឋាភិបាល​មួយ​ចំ​នួន​ គឺពុំ​បាន​ឆ្លុះ​បញ្ចាំង​​ពី​ការ​ពិត និង​ទទួល​ស្គាល់​នូវ​គុណ​បំ​ណាច់​របស់​ថ្នាក់​ដឹក​នាំ​ ដែល​បាន​នាំ​មក​សន្តិភាព​នោះ​ទេ​ ដែល​ពួក​ក្រុមអ្នក​ប្រឆាំង​ខ្លួន​ឯង​ទៅ​វិញ​ទេ ដែល​កំ​ពុង​ជាន់​ឈ្លី​ច្បាប់​រដ្ឋធម្មនុញ្ញ តាម​រយៈ​ការ​និយាយ​បំ​ភ្លើស គ្មាន​ការ​ពិត​ ប៉ុន​ប៉ង​បំ​ផ្លាញ​សន្តិ​ភាព​ដែល​មាន​នាពេល​សព្វ​ថ្ងៃ​ គឺ​ដើម្បី​បំ​រើតែនយោបាយ​ផ្ទាល់​ខ្លួន​ និង​បក្សពួក​តែ​ប៉ុណ្ណោះ​ ដោយ​មិន​បាន​គិត​ពី​ផល​ប្រយោជន៍​ជាតិ​ជា​ធំ​នោះ​ឡើយ​ ហើយ​សន្តិភាព​ ក៏​មិន​មែន​សម្រាប់​ក្រុម​អ្នក​ប្រឆាំង​យក​មក​ហែក​ចែក​គ្នានោះ​ដែរ​ គឺ​យើង​ត្រូវ​រួម​គ្នា​ថែ​រក្សា​៕

ទិត សារុនរ៉េត ទី​ប្រឹក្សាអម​រាជ​បណ្ឌិតសភាកម្ពុជា​

(ថ្ងៃទី២១ ខែតុលា ឆ្នាំ២០១១)

សូមមើលចុចត្រង់នេះដើម្បីមើលប្រភពដើម៕

.......................................................
Law Journal of Cambodia(LJC) is a non-political and independent team who volunteer working for disseminating laws and informaton regarding development and human rights situation in Cambodia. All comment or idea of LJC cannot be claimed in front of court and other purpose. LJC just provide ways for people to understand the context of law and other issues. LJC wants people to understand the law and live in peaceful means. If you need inquiry, please drop your e-mail to cambodianlawjournal@gmail.com. Welcome all comments on this blog 
ព្រឹតិ្តច្បាប់កម្ពុជា (ព ច ក)គឺជាក្រុមឯករាជ្យ និងមិនមែនជាបក្សនយោបាយទេ ជាក្រុមស្ម័គ្រចិត្តដែល ធ្វើការ​ សម្រាប់ធ្វើ ការផ្សព្វផ្សាយអំពីច្បាប់ និងព័តមាន ដែលទាក់ទងនឹងការអភិវឌ្ឍ និងស្ថានភាព សិទ្ធិមនុស្សនៅកម្ពុជា។ រាល់មតិ យោបល់នៅក្នុងព្រឹត្តនេះមិនអាចយកទៅធើ្វជាអំណះ អំណាង ចំពោះមុខ តុលាការ រឺក្នុងគោលបំណងអ្វីផ្សេងទៀត ឡើយ។ ព​ ច ក​ គ្រាន់ផ្តល់នូ​វ​ចំណេះដឹងច្បាប់ និងចំណេះដឹងផ្សេងៗទៀតដល់ប្រជាពលរដ្ឌប៉ុណ្ណោះ។ ប្រសិនលោក អ្នកចង់ដឹងព័តមានបន្ថែមអំពី ព ច ក សូមផ្ញើអីម៉ែលមកយើងខ្ញុំ។​ យើងខ្ញុំសូមស្វាគមន៌រាល់មតិលំអដល់ ព ច ក៕